Irakn bakenti Badat ile güneydeki baz illerde, isizlik, yolsuzluk ve kamu hizmeti yoksunluunu protesto etmek amacyla 1 Ekimde balayan gösterilerde hükümetin görevi brakmas isteniyor.
Bakent Badatta 1 Ekimde balayan hükümet kart gösteriler, ülkenin güneyinde ve orta kesiminde ii nüfusun youn olduu 9 kente yayld.
Irak güvenlik güçlerinin orantsz güç kullanmas olasl nedeniyle ülkenin batsnda ve kuzeybatsndaki Sünni kentlerde ise gösterilere katlm olmad.
Irak emniyet güçlerinin sal gününden bu yana devam eden gösterilere müdahalesi, biri polis 35 kiinin hayatn kaybetmesine, yüzlerce kiinin yaralanmasna yol açt.
Göstericilerin ve güvenlik güçlerinin yaralanmasna ve ölümüne neden olan taraflara ilikin bir bilgi verilmezken, hükümet olaylar için soruturma komitesi oluturulduunu duyurdu.
Hükümetin daha önce görülmemi ölçüde güvenlik önlemleri almas, yaanan olaylarn boyutunu ve ülkenin sonuçlar belli olmayan bir kaos sarmalna girme endiesini ortaya koyuyor.
Badattaki hükümet binalarnn ve büyükelçiliklerin bulunduu korunakl Yeil Bölgeye ve Tahrir Meydanna giden yollar kapatan hükümet, bakentin ii nüfusun youn olduu dou mahallelerinde sosyal medya eriimini engelleyerek otoritesini göstermeye çalt.
Ayrca Savunma Bakanl hükümet kart gösteriler nedeniyle kamu kurumlar ve diplomatik temsilcilikleri korumak üzere tüm birimlerini alarma geçirdi. Babakan Adil Abdulmehdi bakentte ikinci bir emre kadar sokaa çkma yasa ilan etti.
Sokaa çkma yasa, bakent ve banliyölerinde gösterilerin azalmasn salad ancak gösterilerin, ülkenin güney ve orta kesimlerine tanmas olasln ortadan kaldrmad. Böyle bir olasln gerçeklemesi durumunda eylemlerin daha iddetli bir hal alabilecei ifade ediliyor.
Bu gösterilerde tüm siyasi süreci reddeden, hükümetin dümesini ve rann Iraktan çkmasn isteyen seslerin yükselmesi dikkati çekiyor. Atlan sloganlar ve tanan dövizler de bunu gözler önüne seriyor.
- Gösterileri yönlendiren var m?
Göstericilerin ran Iraktan çkarmaya odaklanmas, silahl gruplarn yöneticilerinin zihinlerinde protestocular ve Amerika arasnda bir balant olduu görüünü oluturdu.
Göstericiler asl taleplerinin sosyo-ekonomik olduunu belirtirken ve herhangi bir d tarafla balantlarnn olduunu gösteren bir iaret bulunmazken, ran yanls baz yerel taraflar, göstericiler ile ABD arasnda bir balant olduunu ileri sürüyor.
Asaibi Ehli Hak Hareketi Genel Sekreteri Kays el-Hazali, yeni gösteri dalgasndan ksa bir süre önce yapt açklamada, sal günü balayan gösterilerin siyasi amaçl olduunu ve ABD Bakan Donald Trumpn Filistin-srail sorununa çözüm bulmak amacyla hazrlad Yüzyln Anlamas olarak nitelenen planla balants bulunduunu savunmutu.
Tahrana mesafeli olduu bilinen Sadr Akm lideri Mukteda es-Sadra bal Sairun Koalisyonu da hükümetin hizmet, ekonomi ve siyasi alanda hiç bir baar elde edememesine ramen gösterilerin koalisyonu temsil etmediini açklad.
Irak halknn geçim artlarnn arlamas, hükümetin temel hizmetlerinin, güvenlik, askeri, ekonomik ve hizmet kurumlarnn içini oyan yolsuzlukla mücadelesinin kötü olmas, gösterilerin en önemli gerekçesi olarak gözüküyor.
Gösteriler, Babakan Abdulmehdinin kurduu hükümetin karlat en tehlikeli sorun olarak belirtiliyor. Abdulmehdi, krizi amak için düzenledii Ulusal Güvenlik Konseyi toplantsnda gösterilerde iddet kullanlmasn knayarak, vatandalar ve kamu mallarn korumak ve göstericilerin taleplerini yerine getirmek için gerekli tedbirleri alma sözü verdi.
Baz uzmanlar, Irak hükümetinin tepkisinin abartl ve ABD gibi baz ülkenin ve uluslararas örgütlerin medyasnda öne çkmasna neden olduunu düünüyor.
Cumhurbakan Berhem Salih, Babakan Abdulmehdi ve Meclis Bakan Muhammed el-Halbusi, dün düzenledikleri üçlü zirvede gösterilere kar görü birliine varamad.
Cumhurbakan Salih ve Meclis Bakan Halbusi, ayr ayr yaptklar yazl açklamada, göstericilerin güvenlik güçlerine ve kamu malna saldrmadan barçl gösteri düzenleme hakkna sahip olduunu belirtti.
Babakan Abdulmehdi ise açklamasnda, hükümetin biriken birçok sorunu kökten çözmeye önem verdiini ve barçl gösteri yapma hakkn kullanan göstericiler arasnda ayrm yapmadn ifade etti.
- ABDnin Irak üzerindeki etkisi
Cumhurbakan, babakan ve meclis bakannn yapt toplantnn ardndan yaplan açklamada, göstericilerin taleplerini deerlendirmek üzere bir komisyon kurulaca açkland. Bunun yan sra kapsaml bir diyalog balatlarak sosyal güvenlik kanununun uygulamaya konulaca kaydedildi.
Olaylar, güvenlik güçleri ve göstericilerin tutumlarna bal olarak zaman zaman iddetlenirken, Irak üzerinde etkili olan ran ve ABD gibi güçler tarafndan takip ediliyor.
ABD Dileri Bakanl, Iraktaki olaylara ilikin yapt açklamada tüm taraflar sükunete davet etti.
ABD ve ran arasnda mays aynda balayan gerginlik sonrasnda Irak, bu iki ülkenin çekime alan haline geldi. ran ülkede kendisine yakn milis kuvvetler araclyla Badat ve Basrada konulanan ABD güçlerini tehdit ediyor.
Irakta 5 ila 8 bin arasnda askeri bulunan ABD, rann tehditleri nedeniyle ordu mensuplar, diplomatik temsilcilikler ile irketlerinde çalanlarn akbetinden endie ediyor.
Ülkenin istikrarszla ve otorite boluuna sürüklenmemesi için çaba sarf eden ABD, 2009 ylnda imzalad Stratejik çerçeve Anlamas gereince hareket ediyor.
ABD, Irak konusunda yalnzca kendi vatandalar, personeli ve ekonomik çkarlar konusunda endiesinin yannda, Yemende Husilerin 2014 ylnda yapt gibi, rann bakent ve güvenlik güçlerini ele geçirme ihtimalinden çekiniyor.