stanbul
Tel Aviv yönetiminin, igal altndaki Dou Kudüste bulunan Mescid-i Aksa ve eyh Cerrah Mahallesindeki uygulamalar, sonrasnda Gazze eridine yönelik saldrlar, srail ile normalleme anlamalar imzalayan Arap ülkelerinin tepkilerine yakndan bakma ihtiyac dourdu.
Geçen yl Tel Aviv yönetimiyle normalleme sürecine giren Birleik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Sudan ve Fas, yaanan son gelimeler karsnda knama açklamalar yaparak, srailin Mescid-i Aksadaki Filistinlilere yönelik ihlalleri ve eyh Cerrah Mahallesi sakinlerinin göçe zorlanmasna sert bir üslupla tepki gösterdi.
Söz konusu ülkelerin bu tavr, bir bakma onlar Filistin davasndan vazgeçmekle suçlayan halklarna kar zor durumda kalmamak için atlm admlard.
Ancak taknlan bu tavrlarda Kudüsteki gerginlik hattna Gazzenin dahil olmasyla bir gerileme yaand. Gazze eridinden srail kentlerine roket atlmasnn ardndan bu dört ülkenin kulland üslup nispeten yumuad.
Bu ülkelerin yan sra -eski ABD yönetiminin sraille normallemeye yakn olduu mesajn verdii- Suudi Arabistan da iki devletli çözüm olarak bilinen Arap Bar Giriimi temelindeki tutumunu yeniden ortaya koydu.
Filistinlilerin yannda durduunu açklayan Riyad yönetimi, Filistin halknn bakenti Dou Kudüs olan 1967 snrlarnda bamsz bir devleti olmad sürece sorunlarn çözülmeyeceini belirterek, Filistinde igalin her türlüsüne son verilmesi çarsnda bulundu.
Yine bu kapsamda Suudi Arabistann talebiyle slam birlii Tekilat (T), Filistindeki son gelimeleri görümek üzere dileri bakanlar düzeyinde çevrim içi olaanüstü bir toplant düzenlendi. Toplant sonras yaymlanan bildiride, Filistin halkna yönelik sistematik bir ekilde iledii suçlardan, özellikle abluka altndaki Gazze eridine düzenledii barbarca saldrlarla bölgede durumun kötüye gitmesinden tümüyle srail sorumludur. ifadeleri kullanld.
Normalleme anlamas imzalayan ülkelerde çift tarafl tutum
Öte yandan sraille normalleme anlamalar imzalayan Arap ülkeleri ile Suudi Arabistan medyas, Filistinde yaananlar konusunda çift tarafl bir tutum izledi. Hazrlanan haberlerde Kudüsteki Filistinlilere destek verilirken, Gazzede yaananlar konusunda sessiz bir tavr taknld srailin düzenledii saldrlar nedeniyle yaanan ykmdan Hamas sorumlu tutuldu.
Kudüsteki olaylarn Filistinliler ile srailliler arasnda çatma boyutuna dönümesinin ardndan, aralarnda Suudi Arabistann da bulunduu baz Arap ülkeleri, gözlemcilere göre, saldrgan ile saldrya urayann eit görüldüü bir pozisyon içine girdi; her iki taraf da yaananlardan sorumlu tutarak, açkça srail ve Filistin demekten kaçnd.
Suudi Arabistan Dileri Bakan Faysal bin Ferhan, 21 Maysta BM Genel Kurulunda yapt açklamada, iddet sadece iddeti getirir. iddetin devam etmesi de sadece ykm getirir ve çatmalar alevlendirir. ifadelerini kulland.
Bin Ferhan ayrca, hangi taraftan olursa olsun iddet ve arl kkrtmay, tek tarafl tüm uygulamalar ve sivillerin hedef alnmasn knadklarn belirtti.
Hamasn popülaritesini artracak türden sraile kar bir zafer kazanmas istenmiyor
Arap Bahar devrimlerinin patlak vermesinin ardndan, Suudi Arabistan dahil birçok Arap ülkesinin aralarnda Hamasn da bulunduu siyasal slami hareketlere kar ortak bir tavr aldn da hatrlatmak gerekiyor.
Hamasn ayrca, bata Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ve Arap ülkelerinin çouyla gerginlik yaayan ran ile güçlü ilikileri bulunuyor.
Bu nedenle söz konusu ülkeler, Hamasn Arap dünyasnda popülaritesini artracak türden sraile kar bir zafer kazanmasn istemiyor. Bu ülkeler ayn zamanda, Gazze eridinde imar faaliyetlerine katlmak zorunda kalacaklar için de bölgede savan ve ykmn devam etmesini arzu etmiyor.
Baz Arap ve Körfez ülkelerinden sosyal medya kullanclarnn da yaptklar paylamlarda Gazzede yaananlardan Hamas sorumlu tutmas dikkati çekiyor.
srailin yaptklar, dört Arap ülkesinin normalleme tercihini etkilemeyecek
Dier yandan srailin Gazze eridine yönelik saldrlar, Kudüs ve Bat eriadaki Filistinlilere kar ihlalleri, Filistin ve srail arasndaki iddetin azalma imkanndan söz eden Arap ülkelerinin sraille imzalad normalleme anlamalarnn Filistin meselesine nasl bir fayda saladna ilikin de soru iaretleri bulunuyor.
Yine Suudi Arabistan gibi baz Arap ülkelerinin de sraille normalleme anlamas imzalayp imzalamayaca merak konusu.
Halknn Filistin davas ve Mescid-i Aksa konusundaki hassasiyetinin farknda olan Riyad yönetimi, yakn zamanda sraille normalleme konusunda adm atacak gibi görünmüyor.
sraille normalleme anlamalar imzalayan dört Arap ülkesinin ilan ettii gibi bu anlamalar, Yahudi yerleim birimlerinin inasn ve Filistin topraklarnn ilhakn durduraca yönündeki hedefleri gerçekletiremedi. Nitekim, eyh Cerrah Mahallesinde çkan gerginlik, srailin Yahudi yerleimciler lehine Filistin mülklerine el koymak istemesinden kaynaklanyordu. srail yine söylenenin aksine 200 konutlu yeni Yahudi yerleim birimi inasna onay verdi.
Sonuç olarak, srailin son saldrlar, yeni bir sava çkma ihtimali, eyh Cerrah Mahallesine Yahudileri yerletirme plann durdurmamas ve Kudüs ile Mescid-i Aksadaki Filistinlilere yönelik ihlallerinin, Filistin meselesini çözmek için srail ile geni ilikiler kurmann en iyi siyasi seçenek olduuna inanan dört Arap ülkesinin normalleme tercihini etkilemeyecei görünüyor.