KYBnin kurucusu ve partinin 42 yl aralksz liderliini yapan eski Irak Cumhurbakan Celal Talabaninin 2012de hastalanmas ve 2017de vefat etmesinin ardndan liderlik krizine giren parti, Talabaninin büyük olu Bafel ve yeeni Lahurun (eyh Cengi) e bakan seçilmesinin üzerinden iki yl dahi geçmeden, bu kez daha derin bir liderlik krizine girdi. KYBye bal stihbarat Kurumu (Zanyari) ve Terörle Mücadele Biriminin bandaki Lahura yakn isimlerin görevden alnmasnn ardndan e bakanlar arasnda gerilimin artt partide, e bakanlk yetkileri geçici olarak elinden alnan Lahura yakn medya kurumlarna da basknlar düzenlendi ve kardeleriyle birlikte haklarnda tutuklama emri çkarlarak Lahurun Süleymaniyeyi terk etmesi istendi.
Bafel, IKBY Babakan Yardmcs ve kardei Kubat Talabaninin yan sra partinin KYB Pemergesi üzerinde etkisi bulunan kdemli figürlerinden eyh Cafer Mustafa ve Kosret Resul gibi isimlerin desteini alrken, KYB ile partinin istihbarat ve güvenlik andan uzaklatrlarak zayflatlan Lahur da kendisine yönelik bu hamleleri komplo eklinde deerlendirerek bununla yüzleeceini dile getirdi.
KYB içinde devam eden liderlik krizinin trmanmas veya Lahura kar zor kullanlmas halinde taraflar ya da destekçileri arasnda silahl çatma yaanmas ihtimali bulunurken, Lahurun KYB ve Süleymaniyedeki istihbarat ve güvenlik bürokrasisinden dlanmasndan en çok etkilenecek aktörlerden biri de terör örgütü PKK olabilir.
LAHURUN TERÖR ÖRGÜTÜ PKK LE LKS
Erbil merkezli Barzani ailesi liderliindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) kontrolündeki Erbil ve Duhokta pemerge, polis, memur ve sivillere yönelik saldrlarda bulunan ve KDP ile çatmann eiine gelen PKK ile KYBnin tarihsel olarak ideolojik yaknl olduu ve örgüt üyelerinin Süleymaniyede nispeten rahat hareket ettii biliniyor. IKBYde Barzani ve Talabani ailelerinin yönettii vilayetlerde parti merkezli ikili yönetim sisteminde KDPnin ezeli rakibi olan KYBnin, PKK ile yaknlama üzerinden KDPyi dengeleme ve bu ilikileri KDPye kar bask unsuru olarak kullanma arzusu içerisinde olduu belirtilebilir. Zira KYBnin PKKya yaknl KDP ile temaslarn olumsuz etkiledii gibi Türkiye ile ilikilerine zarar vererek bu ilikileri adeta askya alyor.
Hatrlanrsa, terör örgütü PKKnn Süleymaniyedeki faaliyetleri nedeniyle Türkiye ile ilikileri kesilme noktasna gelen KYBnin Türkiye temsilcisi Behruz Galalinin 2017de ülkeyi terk etmesi istenmiti. Fakat PKKnn bölgedeki siyasi uzants Tevgera Azadinin ofislerinin 2018de kapatlmas ve KYB kadrosundan Irak Cumhurbakan seçilen Berham Salihin 2019daki Türkiye ziyaretinin ardndan bölgeye yönelik uçak seferleri yasa kaldrlmt.
Özellikle KYBnin son yllarda PKK ile ilikilerinde öne çkan bir figür olan Lahurun, KYB e bakanlna seçilmeden önce partinin istihbarat ve terörle mücadele birimini kontrol ettii dönemlerde, PKKnn Suriye kolu PYD ile yakn ilikilere girdii dikkat çekmiti. Ayrca, Suriyenin kuzeyindeki Kobani bölgesinde YPGye ABD destei salanmas konusunda Lahurun araclk yapt ve KYBnin de ABD üzerinden YPGye silah gönderdii iddia edilmiti. 2016 Hazirannda Kobaniyi ziyaret ederek PYD mensuplar ile bir araya gelen ve KDPnin PYDye snr kaplarn açmas konusunda çarda bulunan Lahur, terör örgütü PKK/YPG liderlerinden Mazlum Kobani kod adl Ferhat Abdi ahin ile Kasm 2019da da Süleymaniyede bir araya gelmiti.
Lahurun KYBdeki yetkilerinin alnarak Süleymaniyedeki istihbarat ve güvenlik kurumlarndan uzaklatrlmas ve ona yakn birçok ismin kurumlardan ihraç edilmesinin ardndan, terör örgütü PKKnn Süleymaniyedeki operasyonel rahatlnn belirli ölçüde snrlanaca ve örgtün, Lahur üzerinden KYB ile kurduu ilikilerin tkanaca deerlendirilebilir. Öte yandan, KYBnin PKK ile ilikilerini ilk defa Lahur ile kurmad ve bu ilikilerin tarihsel boyutu olduu dikkate alndnda, örgütün KYB ile ilikileri ve Süleymaniyedeki faaliyetlerinin de ciddi bir kayba urayacan söylemek zor.
TÜRKYE SÜLEYMANYEDE NE YAPMALI?
KYB içi liderlik krizinin çatma ihtimali douracak kadar trmand, parti içi ve ilgili kurumlarda güvensizliin artt bir dönemde, kuzeni Lahuru parti ve Süleymaniyeden uzaklatrma ve bu amacn gerçekletirmede destek araynda olduu görülen Bafel, KDP ve Goran Hareketi gibi aktörlerin yan sra Türkiye ve ran gibi bölgesel güçlerin de desteini almaya yönelebilir.
Türkiyenin Bafel ile ilikilerini terör örgütü PKKnn bölgedeki faaliyetlerini zayflatacak yönde gelitirmesi seçenei, konjonktürel bir frsat olarak önünde dururken, ran da geleneksel olarak etkisi altndaki Süleymaniyede KYBnin, PKKnn bölgedeki varlna zarar verici hamlelere yönelmesini engellemek isteyecektir. Zira Suriye savanda ranla ilikisini gelitiren ve Sincardaki yerel unsurlar Iraktaki ran yanls Hadi abi tarafndan maaa balanan PKKnn, Süleymaniyedeki faaliyetleri ve KYB ile ilikisinde ran etkisinin de olduu, Lahur ve Bafel kuzenlerden bamsz bir etken olarak da deerlendirilmesi gerekir. Dolaysyla Irakta, rana yakn ii milislerin Türkiye üslerine saldrlar ve tehditleri dikkate alndnda, Ankarann Irak ve IKBYdeki varlndan rahatsz olan Tahrann Süleymaniyede PKKnn güç kaybetmesinin Türkiyenin faydasna olacan düünerek örgütün zayflamasn engelleyici hamleler gelitirmesi ihtimali dikkat çekiyor.
Buna ramen, KYB içi liderlik krizinin trmand ve terör örgütü PKK ile yakn ilikileri olan Lahurun geri plana itildii bu dönem, Türkiye için Süleymaniyedeki aktörlerle ilikilerini gelitirme ve PKK kart hamlelere girme açsndan konjonktürel bir frsat da sunuyor. Geçmite, PKKnn Süleymaniyedeki faaliyetleri nedeniyle Türkiye ile ilikisi gerileyen ancak PKKnn bölgedeki siyasi uzants Tevgera Azadinin ofislerini kapatmas sonras ilikilerde belirli bir nüans yakalayan KYBnin, parti içi krizinin trmand bu dönemde kendisi için öncelik olmayan PKK konusunda müzakereye en açk dönemlerden birinden geçiyor.
Dolaysyla Türkiyenin, Süleymaniyedeki ran etkisini dengeleme ve PKK faaliyetlerini snrlandrmak için özellikle KDP ile ilikileri iyi ve lml duruuyla bilinen, mevcut liderlik krizinde kardei Bafele verdii destekle Süleymaniyede etkisi artan Kubat Talabani üzerinden KYB ile diplomatik, siyasi, ticari ve güvenlik gibi çok yönlü bir dizi hamleler gelitirmesi bir seçenek. Ayrca, Türkiye ile ilikileri iyi olan KDPnin, bu ilikileri KYB ile rekabetinde uzun yllardr araçsallatrd dikkate alndnda, KYBnin Türkiye ile kuraca yakn ilikilerin de KDP ile rekabetinde elini güçlendirecek olmas KYBnin faydasna.
Bu anlamda Erbil ve Süleymaniyede bakonsolosluklar bulunan rana kar, sadece Erbilde Bakonsolosluu bulunan Türkiyenin, bu kentte diplomatik misyon açmak için giriimlerde bulunmas, KYB ve Süleymaniyedeki siyasi parti, airet ve dini liderlerle karlkl ziyaretler gerçekletirmesi, STKlarn, düünce kurulularnn yan sra ticaret insanlarnn gerçekletirecei ziyaretlerle Süleymaniye ile fikri ve ekonomik balarn gelitirilmesi seçenekleri de masada olabilir.
Zira Süleymaniye merkezli partiler, STKlar, üniversiteler ve halk ile ilk elden kurulacak yüz yüze ilikilerin bölgedeki terör örgütü PKK ve ran etkisini ve bu etkinin oluturduu propaganday engelleyici niteliinin yan sra taraflar arasnda çatmal alanlar ve potansiyel krizlerin çözümünde dorudan ya da etkili kanallarn oluumu ve gelitirilmesinde de orta vadeli frsatlara gebe olacaktr.