Irak Musuldaki, meteor çarpmas sonucu 22 Austos 1888 ylnda bir kiinin öldüü bilgisi, Osmanl arivlerinde yaplan incelemeyle ortaya çkarld.
Trakya Üniversitesi (TÜ) Tarih Bölümü doktora örencisi, arkeolog ve sanat tarihçisi Altay Bayatl, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü Öretim Üyesi Doç. Dr. Ozan Ünsalan ve NASA-SETI Enstitüsünden Dr. Peter Jenniskens konuyu aratrarak bilimsel makale haline getirdi.
Osmanl arivlerinden yararlanlarak hazrlanan makale, yurt dnda bilimsel bir dergide yaymland.
Bayatl, AA muhabirine yapt açklamada, yllardr Osmanl tarihiyle ilgili aratrmalar yaptn söyledi.
Cumhurbakanl Devlet Arivleri Bakanlnn Osmanl Arivi Bölümünde ilginç ve bir o kadar da önemli bir belgeye rastladn belirten Bayatl, Belge ilgimi çekti, çok ho Osmanlcayla yazlmt. Irakn Musul vilayetine düen meteor sonucu Süleymaniye bölgesinde bir insann ölmesi anlatlyordu belgede. Dünya tarihinde bugüne kadar kayda alnm meteor kazalarnda ölüm vakasna direkt olarak rastlanmamt. dedi.
Sultan 2. Abdülhamid Hann istihbarat ana çok önem gösterdiinin bilindiini ifade eden Bayatl, unlar kaydetti:
Abdülhamid Han, o dönemde bölgelerindeki valilerden yaananlarla ilgili sürekli bilgi, yani tahrirat (resmi daire tarafndan yazlan yaz) istiyor. Devlet arivlerindeki bu belge de bir tahrirat belgesidir. Musul Valisi Darendeli Mustafa Faik Paa merkeze bu bilgiyi gönderiyor. Gönderdii belgede ta yadn, Süleymaniyenin dousundaki Dilaver köyünde bir kiinin öldüü ve bir kiinin yaralandn anlatyor belgede. Dünyada ilk olma özelliiyle de bu yüzden önemli bir belgedir.
- Türk bilim insanlar çalt, NASAdan katk alnd
Doç. Dr. Ünsalan da yaymlanan makalenin dünyada büyük ses getirdiini ifade etti.
Yurt içi ve dnda bu makale baz alnarak konunun haber yapldn aktaran Ünsalan, öyle devam etti:
Fakat bu haberlerde baz yanl noktalar gözümüze çarpt. ngiliz bilim insanlarnn yapm olduu çalmalardan bahsediliyor. Sanki ngiliz bilim insanlar bizim devlet arivlerimize girmi ve burada bu aratrma sonuçlarn ortaya çkarm olduklar gibi bir izlenim. Bu çalmalar tamamen ülkemizde gerçekletirilmi oldu, Türk bilim insanlarnn ortaklaa disiplinler aras çalmalar ve NASAdan da katklar sonucuyla bu bilimsel çalma dünya çapnda ses getirdi.
Meteorlarn yüksek hzla atmosfere girdikten sonra yüzde 95lik kitlesini kaybettiini anlatan Ünsalan, Önceki yllarda yaanan Bingölün Sarçiçek köyündeki olay hatrlamak gerekirse, atmosfere girmeden önceki gök ta 4 ton kadard. Atmosfere girdikten sonra parçaland ve geriye kalan 17-20 kilogramlk bir kitleden bahsediyoruz. dedi.
Doç. Dr. Ünsalan, meteorlarn tümüyle dünyaya girmediini vurgulayarak, u deerlendirmelerde bulundu:
Ama demek deildir ki dünyaya girmeyecek ve birisini öldürmeyecek. Osmanl döneminde yaanm böyle bir vaka ile kar karyayz. O dönemde de meteor bir bölgeye yayor parçalanarak, bir kiinin ölümüne ve bir kiinin de yaralanmasna, felç olmasna neden oluyor. Osmanl döneminde yaanan bu olay son derece ender bir durum. Bu konuyu aratrmalarmz sonucu Altay Bayatl ve Dr. Peter Jenniskens ile uluslararas bir dergide yaymlam olduk ve bundan ülkemiz adna son derece gururluyuz.