Artık dünya mirası

Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde Roma İmparatorluğu döneminde askeri yerleşim olarak kullanılan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girdi.

Çınar'a 13 kilometre uzaktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu döneminde askeri yerleşim olarak kullanılan Zerzevan Kalesi'nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde başlatılan kazılar 5 yıldır devam ediyor.

Kazı; Valilik, Türkiye İş Kurumu, Diyarbakır Müzesi, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Dicle Üniversitesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve Safir Tuz'un desteğiyle yürütülüyor.

Toplam 60 dönümde yer alan, 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kale, tarihe ışık tutuyor. Askeri yerleşimde dünyada bulunan son Mithras tapınağının ortaya çıkarıldığı tarihi kaleye ziyaretçi ilgisi her geçen gün artıyor.

Dünyada ortaya çıkarılmış son Mithras Tapınağı'na sahip olan ve Roma'nın doğu sınırındaki ilk tapınak olma özelliğini taşıyan Kale, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ndeki yerini aldı.

"BU DURUM BÖLGE VE DİYARBAKIR TURİZMİ AÇISINDAN DA ÇOK ÖNEMLİ"

Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, Zerzevan Kalesi ve Mithras Tapınağı'nın UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girmesinin, çalışmaların etkin bir şekilde devamı için çok önemli olduğunu söyledi.

Hızlı bir şekilde kalıcı listeye girmek için de çalışmaları başlatacaklarını ifade eden Coşkun, şunları kaydetti:

"Koronavirüs salgınının atlatılmasından hemen sonra kazı ve restorasyon çalışmaları devam edecek. UNESCO listesine girmemiz ile dünyadaki görünürlüğümüz daha da artacaktır. Bu durum bölge ve Diyarbakır turizmi açısından da çok önemlidir. Geçen yıl Zerzevan Kalesi'ni 355 bin 178 yerli, 69 bin 27 yabancı olmak üzere 424 bin 205 turist ziyaret emişti. Salgından sonra ziyaretçi sayısında da önemli bir artış bekliyoruz."

Coşkun, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Valiliği, Dicle Üniversitesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve sponsorları Safir Tuz olmak üzere bütün emeği geçenlere teşekkür etti.

SALGIN BİTTİĞİ ZAMAN KAZI VE RESTORASYON ÇALIŞMASI BAŞLAYACAK"

Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, yaptığı açıklamada, kalede 2014'te kazı çalışmalarına başladıklarını ve 6'ncı sezona girdiklerini bildirdi. Zerzevan Kalesi'nin bölge ve Diyarbakır için çok önemli olduğunu ifade eden Coşkun, tarihi kalenin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girmesinin mutluluğunu yaşadıklarını belirtti.

Bunun kalenin görünürlüğünün artırılması noktasında çok önemli bir süreç olduğuna işaret eden Coşkun şunları söyledi:

"Yoğun bir ziyaretçi grubumuz var. Geçen yıl 430 bine yakın ziyaretçi geldi. Koronavirüs salgını olmasaydı bu yıl 1 milyon ziyaretçiyi ağırlayacaktık. Bundan dolayı şu anda alanda ziyaretçi bulunmuyor. Tabii çalışmalarımız devam edecek. Şu an hazırlık sürecindeyiz. Salgın bittiği zaman kazı ve restorasyon çalışmaları hızlı bir şekilde başlayacaktır."

Coşkun, kalede çalışmaların etkin bir şekilde yürütülebilmesi, Diyarbakır ve bölge turizminin ivme kazanması açısından sürecin önemli olduğunu aktararak şunları kaydetti:

"Geçici listeye dahil olmak hazırlık aşamasıdır. Kalıcı listeye girmek için de hızlı bir şekilde çalışmalarımızı başlattık. Zerzevan Kalesi'ni gelecek sene asıl kalıcı listeye girmesini hedefliyoruz. Kalıcı listede Türkiye'de 18 eserimiz var. 19'uncu eser inşallah Zerzevan Kalesi olacaktır. Yurt dışından çok fazla ziyaretçimiz vardı. UNESCO listesine girmesiyle bu sayı daha da artacaktır. Yurt dışı tur programlarının birçoğunda Zerzevan Kalesi vardı. Geçici listeye girmekle atılan ilk adım bizim için çok önemlidir."

ZERZEVAN KALESİ

Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık tepede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor. Konumu itibarıyla bütün vadiye hakim olan, antik ticaret yolu üzerindeki kale, geniş bir alanı kontrol altında tutuyor. Roma sınır garnizonu konumundaki kale, Romalılar ve Sasaniler arasında büyük mücadelelere sahne oldu.

Tarihi, Asur dönemine (MÖ 882-611) kadar giden yerleşimde, Roma döneminde, MS 3. yüzyılda asıl askeri yerleşim inşa edildi, 639 yılına İslam ordularının fethine kadar kesintisiz kullanıldı.

Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (MS 491-518) ve Justinianos I (MS 527-565) dönemlerinde onarılarak bazıları ise yeniden inşa edilerek mevcut haline getirildi.

Tarihi kalede kazılar, Valilik, Türkiye İş Kurumu, Diyarbakır Müzesi, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Dicle Üniversitesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve Safir Tuz'un desteğiyle yürütülüyor.

Kaynak: Diyarbakır Söz