14 Mayıs 2023 cumhurbaşkanlığı seçimleri ikinci tura kalırken muhalefetinin beklentilerin altında oy aldığı parlamento sonuçları da irdelenmeye devam ediyor.  Kürt Çalışmaları Merkezi Direktörü araştırmacı Reha Ruhavioğlu, 'Kürt Siyaseti İçin Hasar Tespit Raporu' başlığıyla yayınladığı çalışmasında, "2023 seçimleriyle ilgili net iki sonuç var: Birincisi; Kürt şehirlerinde sandığa katılım Türkiye ortalamasından hayli düşük. Dahası, 2018’e göre Türkiye’de seçime katılma oranı artarken HDP’nin güçlü olduğu illerin hemen hepsinde katılım düşmüş görünüyor. Bu da HDP’nin seçmenini sandığa yeterince motive edemediğini gösteriyor. İkincisi; HDP’nin oyu 2015’ten beri bir düşüş eğiliminde ve 2023’teki düşüş seçmende hayal kırıklığı yaratmışa benziyor" ifadelerine yer verdi.  Tespitlerde  öne çıkanlar şöyle: 

"Yaklaşık üç yıldır seçim atmosferinin içinde yaşayan Türkiye toplumu nihayet sandığa gitti ve seçim, muhalefetin bütün parçaları için moral bozucu bir şaşkınlıkla neticelendi. Sonuçlar CHP’den İYİ Parti’ye, Gelecek-DEVA-Saadet partilerinden reklamcılara, araştırma şirketlerinden akademisyenlere, herkes için öğretici dersler içeriyor. Seçimlerin Cumhurbaşkanlığı ayağı ikinci tura kaldığından tartışmaların büyük kısmı 28 Mayıs’tan sonra yapılacak, ancak HDP’yi merkeze alacak bir değerlendirme için uygun zamanda olduğumuzu düşünüyorum.

2018'DEN 2023'E HDP'NİN OY DURUMU

HDP, 2018 seçimlerinde 5.866.309 oy almış ve oy oranı yüzde 11,7 olarak kayda geçmişti. Parti, 14 Mayıs 2023 seçim sürecinde kapatılma riskiyle karşı karşıya olduğundan, seçime Yeşil Sol Parti (YSP) ismiyle katıldı. Diğer bütün bileşenlerini de YSP çatısı altında toplayan HDP, bu konuda Türkiye İşçi Partisi (TİP) ile anlaşamadı ve nihayetinde Emek ve Özgürlük İttifakı iki partili bir ittifak olarak seçime girdi. Resmi olmayan sonuçlara göre HDP yüzde 8,8 ile oyların 4.803.774’ünü, TİP de yüzde 1,7 ile oyların 940.230’unu aldı. İki partinin oylarının toplamı 5.744.004. İttifakın toplam oy oranı da yüzde 10,6. Bu verilere göre ittifakın toplam oy kaybı sayı cinsinden 122.305, oransal olarak yüzde 1,1.

Bugün HDP ile temsil edilen anaakım Kürt siyasetinin bir direniş geleneğinden geldiği izahtan vareste olsa da HDP bir çözüm süreci partisi olarak kuruldu. 2013-15 arasında yürütülen Çözüm Süreci projeksiyonuna göre Türkiye’de silahsızlanmaya giden bir yol açılmak üzereydi, hatta açılmış sayılırdı ve Türkiye’de meseleyi omuzlayacak sivil bir aktör olarak HDP var olacaktı. HDP’nin bir hikâyesi, vadettiği bir barış ortamı ve Kürtler için de güvenli ve müreffeh bir gelecek tahayyülü vardı.

'DEMİRTAŞ'IN POPÜLER BİR LİDER OLARAK YÜKSELMESİ...'

Çözüm sürecinin barışçıl atmosferi, Türkiye’de Kürtlüğün devlet eliyle “meşru” bir kimlik olarak konumlandırılması, Demirtaş’ın popüler bir lider olarak yükselmesi, ilk kez barajı aşma ihtimalinin bu kadar güçlü olması gibi faktörler birleşince HDP, 7 Haziran 2015 seçimlerinde 6.057.506 kişinin oyunu alarak yüzde 13,12 ile tarihi bir başarı elde etti. Ancak o hava çok sürmedi, hükümet kurulamadı ve kendimizi bir şiddet sarmalı içinde bulduk. 1 Kasım 2015’te tekrarlanan seçimlerde HDP oyu yaklaşık 1 milyon azalarak 5.145.688’e, yani yüzde 10,76’ya geriledi.

HDP’NİN SEÇMENİ MOTİVE ETMESİ GEREKİR

Burada, Rûdaw’ın canlı yayınında seçim gündemine ilişkin soruları cevaplayan Ruhavioğlu, HDP’nın seçmeni motive etmesi gerektiğini belirterek şöyle devam etti:

“Sandığa gitmeyenleri sandığa götürecek bir motivasyon oluşturmak daha gerçekçi. Kimler neden sandığan gitmedi konusunun üzerinde çalışılması gerekiyor. Adaylar sandık başına gitmeyen seçmenleri sandığa çekebilir mi? HDP bunları ikinci turda sandığa çekmek istiyor. Mesela HDP daha önce 80 ilde çalışıyordu. Enerjilerini dağıtmışlardı. Ancak şimdi ortaya çıkan sonuç Kılıçdaroğlu'nu birinci olarak sandıktan çıkması mecburiyeti... Çünkü HDP Kılıçdaroğlu'nu desteklemiş ve o da başarılı olamamış. Eğer Erdoğan kazanırsa HDP Mecliste etkili bir siyaset yürütemez. Kılıçdaroğlu'nun kazanması onlar için de mecburiyet. Bundan dolayı da HDP'nin gücünü bölge illerinde göstermesi gerekir.

KÜRTLERİN KATILIMININ DÜŞMESİ

Kürtlerin katılımının düşmesi Kılıçdaroğlu için de negatif olacaktır. Kılıçdaroğlu rahatlıkla kazanır diyemeyiz. Görüldüğü gibi Kılıçdaroğlu zor durumda. Burada muhalefetin daha fazla yüklenmesini gerekir. İnsanları sandığa götürmeleri gerekiyor. Kılıçdaroğlu ikinci turda dilini daha sertleştirdi. Bunun doğru bir strateji olduğunu söyleyemem ancak 5.2'lik seçmen grubunun milliyetçi grup olduğu değerlendiriliyor, bunları kazanmaya çalışıyor ancak siz Kürt hareketi ile ilgili sert söylemlere yöneldiğinizde Kürtleri de sandıktan uzaklaştırırsınız. Yani hem Kürtleri soğutmayan hem de milliyetçileri memnun eden bir siyaset zor. Bunun başarılı olup olmayacağını sandıkta göreceğiz.

HDP HALKI, HALKI MOTİVE EDEMEMİŞ

Yeşil Sol Parti'nin oylarında azalma oldu. TİP’le yapılan ittifak TİP için kazanç sağladı. Fakat HDP / YSP için bir yarar sağlamadı aksine oylarından götürdü. İkincisi CHP ile HDP arasında gelişen diyalog HDP seçmenini CHP'ye yaklaştırdı. Kürtlerin cephesinde Demirtaş gibi bir siyasi lider, Kürtleri bir arada toplayacak liderlik yoktu. Seçim barajı yüzde 10’dan yüzde 7'ye düşürüldü. Barajın aşılması için HDP'ye stratejik oy verenler oylarını değiştirip CHP'ye doğru gittiler. Bu faktörler seçimlerde HDP'yi biraz geriye düşürdü. Şu da var: HDP halkı sandık başına götürecek kadar iyi bir performans segileyememiş, halkı motive edememiş. Tahminime göre HDP seçimden sonra bu meseleleri istişare edecektir. Siyasetini değiştirmesi gerekir. Türkiye siyaseti de Kürt siyaseti de değişime uğramalı. Hep birlikte göreceğiz neler olacağını.”