Kürt sorunu çözülebilir mi?

Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, Türkiye’nin temel sorunlarına ilişkin 29 Aralık 2023-18 Ocak 2024 tarihleri arasında bir anket çalışması gerçekleştirdi. Aralarında İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Diyarbakır, Mardin, Kars, Van gibi kentlerin yer aldığı 18 kentte, online ortamda gerçekleşen ankete kentlerin nüfus oranları gözetilerek dağıtılan örneklem dikkate alınarak 765 kişi ankete katıldı.

Türkiye’nin temel sorunlarına dair algıları ve çözüm yaklaşımlarını ölçmek amacıyla gerçekleştirilen çalışmanın hedef kitlesini, hayatında en az bir kere HDP ve geleneğinden gelen siyasi partilere oy vermiş kişiler oluşturdu.

ANKETE KATILANLARIN ÖZELLİĞİ

Araştırmaya geçilmeden önce anketle ilgili şu bilgiler paylaşıldı: "Katılımcılara sorulan soruların ilk bölümü; yaş, cinsiyet, eğitim, ekonomik durumu da içeren demografik verilere odaklanırken, ikinci bölümü araştırma grubunun Türkiye’nin sorun algısına ve çözüm önerilerine; üçüncü bölümü ise spesifik olarak Kürt sorunu algısına ve çözüm yollarına ilişkin yaklaşım ve önerilere odaklanmıştır. %59,3’ünün Erkek, %40,7’sinin Kadın görüşmecilerden oluşan araştırma grubunun, %25,2’si 25-34 Yaş, %22,2’si 35-44 Yaş, %18,4’ü 55-64 Yaş, %15,7’si 45-54 Yaş grubuna dâhil iken, çalışmaya orta yaş grubunun daha fazla katılmış olması dikkat çekmiştir.

KATILIMCILARIN EĞİTİM DÜZEYLERİ

Katılımcı grubunun %53,1’i Önlisans/Lisans ve %18,2’si Lisansüstü mezunu olduğunu bildirirken, %37,4’ü’nün hane aylık geliri asgari ücretin altında yani 0-17002 TL aralığında, %23,8’inin ise 17003-30000 TL aralığında olduğu görülmüştür. İstihdam durumuna baktığımızda; %22,8’i Emekli, %19,5’i Özel Sektör, %11,7’si İşçi, %11,1’i Devlet Memuru, Şef, Müdür vs. olduğunu bildirmiştir."  

TÜRKİYE’’NİN EN ÖNEMLİ SORUNU

Sizce Türkiye’nin en önemli 1. sorunu nedir? sorusu yöneltildi. Verilen yanıtlara göre öne çıkan yanıtların ilk üç sırasını şunlar oluşturdu:

Yüzde 54,7: Kürt sorunu

Yüzde 13: Ekonomik Kriz/İşsizlik,

Yüzde 8,1: Demokrasinin olmayışı.

Yanıtların cinsiyet tabloları incelendiğinde her iki cinsiyet için öncelikli sorun “Kürt sorunu” iken, “Ekonomik kriz/İşsizlik” diyen kadınların erkeklerden fazla olduğu görüldü. Yaş kategorisi incelendiğinde ise 18-24 yaş grubunda 'Kürt sorunu' öncelikli iken, ekonomik kriz ve işsizliği, mevcut hükümeti ve toplumsal yozlaşmayı öncelikli sorun olarak görenlerin diğer yaş gruplarından fazla bu yaş grubunda kümelendiği dikkat çekti.

'Sizce Türkiye’nin en önemli 1. sorunu nedir?' sorusuna verilen yanıtlarla 'Çözüm öneriniz nedir?' sorusuna verilen yanıtların karşılaştırmasına bakıldığında

ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE KİM NE DEDİ?

Ekonomik Kriz/İşsizlik diyenlerin çözüm önerilerinin ilk üç sırası şöyle:

Yüzde 27,1’i hükümetin değişmesiyle, yüzde 27,1’i üretimi destekleyerek, yüzde 16,7’si kamu giderlerini sınırlandırarak.

Kürt sorunu diyenlerin çözüm önerilerinin ilk üç sırası şöyle:

Yüzde 28,2: Diyalog ve müzakere

Yüzde 20,3: Kalıcı ve onurlu bir barış

Yüzde 15,3: Demokratik Anayasal düzene geçiş

'Demokrasinin olmayışı diyenlerin çözüm önerilerinin ilk iki sırası şöyle:

Yüzde 33,3’: Kalıcı ve onurlu bir barış

Yüzde 30: Radikal demokrasi mücadelesi

HUKUK SİSTEMİNDEKİ MEVCUDİYET

Hukuk sisteminin mevcut durumu diyenlerin çözüm önerilerinin ilk üç sırası şöyle: Yüzde 31,3’ü evrensel hukuk kurallarına uyularak, yüzde 18,8’i hükümetin değişmesiyle, yüzde 12,5’i çağdaş bilimsel eğitim ile yüzde 12,5’i güçlü bir adalet sistemiyle yanıtlarını verdi.

'Sizce Türkiye’nin En Önemli 2. Sorunu Nedir?' sorusuna gelen ilk üç yanıt ise; yüzde 25,7’si Ekonomik Kriz/İşsizlik, yüzde 16,8’i Kürt sorunu, yüzde 16,8’i demokrasinin olmayışı, biçiminde olmuştur.

'Sizce Türkiye’nin en önemli 2. sorunu nedir?' sorusunun çözüm önerisi karşılaştırmasına bakıldığında ekonomik kriz/işsizlik diyenlerin yüzde 30,5’i gerçekçi ekonomi politikaların benimsenmesiyle, yüzde 20’si üretim ve istihdam ile.

'Kürt sorunu' diyenlerin yüzde 21’i diyalog ve müzakere ile yüzde 19,4’ü Kürtler'in haklarının tanınmasıyla, yüzde 16,1’i Kürt sorununun demokratik barışçıl çözümü. Demokrasinin olmayışı diyenlerin yüzde 21’i Anayasa'nın adil ve eşit olmasıyla, yüzde 17,7’si Kürt sorunun demokratik ve barışçıl çözümü, yüzde 16,1’i bağımsız yargı ile çözülebileceğini bildirdi.

KÜRT SORUNU NASIL ÇÖZÜLÜR

Son olarak aynı soru serisinin devamı olarak sorulan “Sizce Türkiye’nin en önemli 3. sorunu nedir? sorusuna görüşmecilerin ilk üç yanıtı; yüzde 22,2’si ekonomik kriz/İşsizlik, yüzde 16,5’i hukuk sisteminin mevcut durumu, yüzde 13’ü demokrasinin olmayışı, biçiminde olmuştur. 

'Kürt sorunu sizce nasıl çözülür?' sorusuna görüşmecilerin yüzde 35,8’i Kürt kimliğinin tanınması ve Anayasal güvenceye kavuşturulması ile yüzde 22,8’i eşit yurttaşlıkla, yüzde 20,9’u güçlendirilmiş özerk yerel yönetimlerin kurulmasıyla çözümün mümkün olabileceğini bildirmiştir. 

'Kürt kimliğinin tanınması ve Anayasal güvenceye kavuşturulması ile çözümün olabileceğini' söyleyen kadınların erkeklerden daha fazla olduğu dikkat çekerken 18-24 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 20,70’inin bağımsızlıkla çözümün mümkün olacağını söylemesi dikkat çekti.

Görüşmecilere akabinde 'Kürt sorununu sizce kimler ya da hangi kurum veya organlar çözer?' sorusu yöneltildi.. Açık uçlu olarak sorulan bu soruya gelen açık uçlu yanıtların beş sırası şu şekil sıralandı: Yüzde 27,1’i devlet ve Abdullah Öcalan, yüzde 13,6’sı TBMM, yüzde 11,7’si TBMM ve Kürtlerin temsilcileri, yüzde 9,8’i devlet ve Kürtlerin temsilcileriyle, yüzde 7,6’sı Kürtlerin belirlediği muhataplar. 

KİMLER ÇÖZÜMDE ROL ALSIN

Yaş karşılaştırmasına bakıldığında ise genç yaş grubu olarak tariflenen 18-24 yaş ile 25-34 yaş grubunu oluşturanların önemli bir kesiminin çözüm için Devlet ve Abdullah Öcalan’a işaret ettiği görülüyor.  Ayrıca gelir durumu arttıkça öne çıkan söylem değişikliği de göze çarpmakta.

Örneğin 0-17002 TL gelir grubunun yüzde 32’si Devlet ve Abdullah Öcalan, yüzde 13’ü TBMM ve Kürtlerin temsilcileri, yüzde 10,9’u TBMM çözümü sağlar derken; 60001 TL ve üzeri gelir grubunun, yüzde 14,9’u devlet ve Kürtlerin temsilcileri, yüzde 14,9’u TBMM, yüzde 12,8’i ise Kürtlerin belirlediği muhataplar çözümü sağlar yanıtlarını verdikleri görülmekte. 

Akabinde sorulan 'Kürt sorununun çözümü önündeki en büyük engel sizce nedir? sorusuna gelen açık uçlu yanıtların ilk üç sırasını şunlar oluşturmuştur: Yüzde 16,5’i mevcut hükümet, yüzde 14,4’ü tekçi inkârcı devlet anlayışı, yüzde 12,2’si tecrit politikaları.

Son olarak araştırma grubuna 'Türkiye’deki demokrasinin mevcut durumunu derecelendirmek isterseniz 1’den 10’a nasıl puanlarsınız? (1-Çok Kötü 10-Çok İyi) sorusu yöneltilmiştir.

Buna göre görüşmecilerin yüzde 69,9’u 1(bir), yüzde 13’ü 2(İki), yüzde 11,7’si 3(üç) şeklinde yanıt verdi.

Kaynak: Diyarbakır Söz