Görüş Bildir

Van'ın gelişmesini Ermeni isyanları engelledi

VAN Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz Kardaş, 1915 Ermeni isyanının Van'ın gelişmesine engel olduğunu söyledi. Osmanlı'nın Van'ı çok önemli bir merkez olarak gördüğünü belirten Yrd. Doç. Dr. Kardaş, Ermeni isyanlarının Van'ın hafızasını, kültürünü yok ettiğini anlattı.

Van'ın gelişmesini Ermeni isyanları engelledi

Van'ın Osmanlı dönemindeki konumuyla ilgili araştırma yapan YYÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Abdulaziz Kardaş, arşivlerde önemli belgelere ulaştı. Van'ın çok eski ve kültür dolu bir tarihi olduğunu söyleyen Yrd. Doç, Kardaş Van'ın Ermeni isyanları sonucu yerle bir olup, kültürünün yok olduğunu belirtti. Van'ın 1915 yılında nüfusunun 75 bin olduğunu kaydeden Yrd. Doç. Dr. Kardaş şunları söyledi:

"Van 1535 yılında Osmanlı hakimiyetine geçiyor. Kanuni Sultan Süleyman dönemiyle de bir beylerbeyliği haline getiriliyor. Osmanlılar Van'ın kalkınması için büyük yatırımlar yapıyor. Ayrıca Van'ı doğuya açılan ve İran ile bağlatıyı sağlayan bir şehir olarak görüyor. Osmanlı Devleti, her şeyden önce Van'ın eğitim-kültür yapısını geliştirmek için bir Medrese kurmak istiyor. Yani şimdiki Üniversite formatında büyük bir eğitim kurumu. Ayrıca Van'ın bayındırlık açısından kalkındırılması için de yine karayollarını, demiryollarını yapmaya çalışıyor. Bunun dışında Van'ın yeraltı kaynaklarının incelenmesi için bölgeye uzmanlar gönderiliyor. O dönemdeki uzmanlar Van'ın Muradiye İlçesi'nde petrol bulmuş, petrolü işletmek amacıyla tesisler kurulmuştur."

'ELEKTRİKLİ TRAMVAY PROJESİ YARIM KALIYOR'

Osmanlı'nın Van'ın ulaşım sorununu çözmek için yolları modernleştirdiğini anlatan Yrd. Doç. Kardaş, şöyle devam etti:

"Osmanlı kent içi ulaşım için tramvay projesi geliştiriyor. Bunun için 1908 yılında Van'a bir mühendis gönderiliyor. Tramvayla ilgili tüm detaylar tamamlanıyor. Tramvayın elektriğini sağlayacak santraller de Muradiye İlçesi'ndeki Bendimahi Çayı ile Edremit'teki Engil Deresi üzerine kuruluyor. Ancak Ermeni isyanlarının başlamasıyla bu proje yarım kalıyor."

DAHA FARKLI BİR VAN GÖREBİLİRDİK

Ermeni isyanlarının olmaması durumunda çok daha modern bir Van olacağını vurgulayan Yrd. Doç. Kardaş şöyle konuştu:

"1'inci dünya savaşı, ardından Van ve çevresinde yaşayan Ermenilerin, Rusların öncülüğünde büyük bir ayaklanma başlatması, Osmanlı Devleti'nin Van'da yapmaya çalıştığı elektrik, tramvay, petrol, imar ve üniversite projelerini adeta yok etmiştir. 1909'da Osmanlı Devleti, Van'a elektrik getirmeye çalışıyor, fakat tarihe baktığımızda Van'a elektrik gelmesi 1947- 1948'e tekabül ediyor. Yani Osmanlı Devleti, Van'a 40- 50 yıl öncesinden elektrik getirmeye çalışıyor. Van'da Çaldıran, Medbe-i Feyz, Van Gazetesi gibi gazeteler çıkıyor. Osmanlı bu şekilde Van'ın kültürel dokusunu da güçlendiriyor. Birinci Dünya Savaşı ve özellikle Ermeni İsyanları, Osmanlı Devleti'nin Van'da yapmaya çalıştığı her şeyi altüst ediyor. Eski Van şehri de yerle bir oluyor. Ermeni isyanları Van'ın hafızasının, kültürünün tamamiyle kaybolmasına neden oldu. On binlerce insan da hayatını kaybetti."

Kaynak: Diyarbakır Söz

Etiketler:

Editor Hakkında

Haber Merkezi