Selahaddin Eyyubi'nin 833 yıl önce bugün Frenk Haçlılarının işgalinden kurtardığı kutsal şehir Kudüs, Körfez'deki bazı Arap ülkelerinin İsrail ile ilişkileri normalleştirme anlaşmaları imzalamasıyla bugün Müslümanların egemenliğine girmekten bir adım daha uzaklaşmış durumda.
İsrail kaynaklarına göre, Bahreyn ile Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) tamamen "normalleştiği", Suudi Arabistan, Sudan ve Fas'ın da "normalleşmek" için adeta göz kırptığı Tel Aviv yönetimi de ABD'nin "başkent" olarak tanımasının ardından Kudüs'teki varlığını kökleştirmenin çabası içerisinde.
İslam'ın Mekke ve Medine'den sonra 3'üncü kutsal şehri Kudüs, Selahaddin Eyyubi komutasındaki İslam ordusunca Haçlılardan kurtarılışının 833'üncü yılında, Arap ülkelerinin teker teker İsrail ile normalleşmesinin gölgesinde daha fazla yalnızlaşarak Yahudi rivayetlerine uygun yeniden şekillendiriliyor.
- Arap ülkeleri "normalleştikler" İsrail'in Kudüs üzerindeki egemenliklerini meşrulaştırıyor
Başkenti Doğu Kudüs olan 1967 sınırları üzerinde bağımsız ve egemen bir Filistin devleti talep eden Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), ABD Başkanı Donald Trump'ın 28 Ocak'ta açıkladığı sözde Orta Doğu Barış Planı ile Kudüs başta olmak üzere Filistinlilerin taleplerini en asgari düzeyde karşılayan iki devletli çözümü ateşe verdiğini belirtiyor.
FKÖ Yürütme Konseyi Genel Sekreteri Saib Ureykat, 29 Eylül’de yaptığı açıklamada, Arap Birliği'nin Filistin davasının tasfiye edilmesini ve Doğu Kudüs'ün Mescid-i Aksa ve Kıyamet Kilisesi ile İsrail'in egemenliğinde olmasını kabul ettiğine dikkati çekerek, Arap Birliği'nin BAE ile Bahreyn'in İsrail ile normalleşmesini kınamaktan dahi geri durarak Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt'ın şahsı tarafından Arap ülkelerinin İsrail ile karşılıksız bir şekilde normalleşmesinin yolunu açtığını ifade etti.
- Çekişmelerin odağındaki şehir "Kudüs"
Tarihteki en kadim şehirlerden biri olan Kudüs, üç semavi din için de oldukça büyük öneme sahip. Bu nedenle Kudüs uzun yıllardır çekişmelerin odağında yer alıyor.
Kutsal şehir, ilk olarak İslam'ın ikinci Halifesi Hazreti Ömer döneminde 638'de Müslümanlarca fethedildi. Kudüs'ü Müslümanlardan almak için Haçlı Seferleri düzenleyen Hristiyanlar 1099'da şehri işgal etti.
Müslümanların ilk kıblesi Mescid-i Aksa'nın da içinde bulunduğu Kudüs, 2 Ekim 1187'de Selahaddin Eyyubi komutasındaki Müslümanlarca Haçlılardan geri alındı.
Selahaddin Eyyubi'nin fethinin ardından şehir, 11 yıllık bir işgalin dışında, 1917'ye kadar Müslümanların kontrolünde kaldı.
Ancak şehir bugün itibarıyla neredeyse tamamen İsrail'in eline geçmiş durumda.
- İsrail Kudüs'ü adım adım işgal etti
İngilizler 9 Aralık 1917'de, 400 yıl Osmanlı Devleti'nin himayesinde kalan Kudüs'ü işgal ettikten sonra dünyanın dört bir tarafından gelen Yahudilerin bölgeye yerleşmesine göz yumdu.
Kesin olmamakla birlikte 1917'de tarihi Filistin topraklarındaki Yahudi nüfusunun 60 bin civarında olduğu belirtiliyor. Gelen Yahudi göçleriyle bu sayı İsrail'in bağımsızlığını ilan ettiği 1948'de 800 bini aştı.
Filistin topraklarına yerleşen Yahudilerin en önemli hedefleri arasında kutsal şehir Kudüs vardı.
Gün geçtikçe bölgede değişen nüfus dengesinden Kudüs de payına düşeni aldı. İsrail'in kurulmasından önce Kudüs'teki Arap ve Yahudi nüfusu arasındaki oran birbirine yakınken bu denge ilerleyen yıllarda Yahudilerin lehine değişmeye başladı.
Filistin kaynaklarına göre 1922'de Kudüs'teki Yahudi nüfusu yaklaşık 34 bin iken, Arapların nüfusu ise 28 bin civarındaydı. Aradan geçen 24 yılın ardından 1946'da şehirdeki Yahudi nüfusu 99 bine yükselirken, Filistinli Arapların sayısı ise 65 binde kaldı.
Mısır, Ürdün, Lübnan ve Suriye'nin de aralarında bulunduğu bölge ülkeleri 15 Mayıs 1948'de bağımsızlığını ilan etmesinden bir gün sonra İsrail'e karşı savaş açtı. Bu savaş Kudüs'teki nüfus dengesinin yanı sıra şehrin kaderini de derinden etkiledi.
Savaşı kazanan İsrail, Batı Kudüs'ü işgal ederek şehrin Yahudileştirilmesine yönelik planlarını uygulamaya başladı.
Bu savaşın arından İsrail, 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda da Doğu Kudüs ve Batı Şeria'yı işgal etti.
Şehirdeki Yahudi nüfusunun sayısını artırmak için 1968'den bu yana Doğu Kudüs'te 19 yasa dışı yerleşim yeri inşa eden İsrail, buralara 200 binden fazla Yahudi'yi yerleştirdi.
Tüm bu gelişmeler sebebiyle Kudüs'teki Filistinliler ile Yahudilerin nüfus oranındaki denge bozuldu. Bugün itibarıyla 850 binden fazla nüfusa sahip şehirde 316 bin Filistinli ikamet ederken, nüfusun geri kalanını ise Yahudiler oluşturuyor.
- Kudüs'te Filistinlilerin ev yapmaları engelleniyor
İsrail makamları bir yandan Yahudi yerleşim birimlerini genişletirken diğer taraftan da şehirdeki yerleşik Arap nüfusun yeni konut inşa etmesinin önüne türlü engeller çıkarıyor.
Bir Filistinlinin İsrailli belediyeden ev yapmak için izin almasının neredeyse imkansız olduğu şehirde, Filistinlilere ait 20 bin ev "ruhsatsız olduğu" iddiasıyla İsrail güçlerince yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor. Belediye ekipleri zaman zaman bu evleri yıkıyor ve yıkım masraflarını da Filistinlilere ödetiyor.
Kadim şehir Kudüs belki de bugün tarihinde hiç olmadığı kadar yalnız ve tenha.
Çünkü Batı Şeria'da yaşayan 3 milyona yakın Filistinli, İsrail'in etraflarına ördüğü duvardan dolayı Kudüs'e giremiyor. Abluka altındaki Gazze Şeridi'nde yaşayan 2 milyon Filistinlinin de Kudüs'e girişi yasak.
Vatanlarından sürülerek dünyanın dört bir yanına dağılan 6 milyon civarındaki Filistinli mülteci de en büyük rüyaları olan Kudüs'e dönme imkanından mahrum.
- Kudüs'ün "başkent" yapılması
Önce Batı Kudüs'ü daha sonra da Doğu Kudüs'ü işgal eden İsrail, 30 Temmuz 1980'de Kudüs'ü başkent olarak ilan etti.
Buna karşılık Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 1980'de İsrail'in Doğu Kudüs'ü ilhak ederek başkent ilan etmesini geçersiz sayan 478 sayılı kararı kabul etti.
Başta BM olmak üzere uluslararası camianın Doğu Kudüs'ü işgal altındaki Filistin toprağı olarak kabul etmesine rağmen İsrail, yıllar içinde Kudüs'e yönelik emellerini gerçekleştirmeye yönelik politikalarına devam etti.
Her ne kadar İsrail Kudüs'ü başkenti olarak ilan etse de ABD dahil tüm yabancı ülkeler temsilciliklerini başkent Tel Aviv'de tutmaya devam etti.
Kudüs'ün işgali kadar şehrin kaderini etkileyen diğer bir karar ABD Başkanı Trump'tan geldi.
Trump, Filistin-İsrail meselesinde iki devletli çözüm umudunu da ateşe atarak 6 Aralık 2017'de "Kudüs'ü İsrail'in başkenti" olarak tanıyan kararı imzaladı.
Bu kararın ardından, ABD 14 Mayıs 2018'de Tel Aviv'deki İsrail Büyükelçiliğini Kudüs'e taşıdı.
- İsrail'in Mescid-i Aksa'ya yönelik ihlalleri
İsrail'in Doğu Kudüs'ü işgalinden en çok etkilenen yer şüphesiz Mescid-i Aksa oldu.
Filistinli yetkililer, İsrail'in uzun yıllardır Harem-i Şerif'in altında Yahudi tarihine dair bir bulguya ulaşmak için kazı çalışmaları yaptığını dile getiriyor.
Her ne kadar İsrail Mescid-i Aksa'nın altındaki kazı çalışmalarını "inkâr" etse de Filistinliler açısından bu olgu hiçbir zaman "gerçekliğini" yitirmedi.
İsrail'in 1996'da Mescid-i Aksa'nın Batı Duvarı (Burak Duvarı-Ağlama Duvarı) altında açtığını duyurduğu tünel ve daha sonra bu çerçevede açılan diğerleri, İsrail'in kutsal mabedin altında ve çevresinde yürüttüğü kazı çalışmalarına ilişkin "şüpheleri" güçlendirdi.
Kazı çalışmalarının yanı sıra fanatik Yahudilerin Harem-i Şerif'e yönelik baskınları da devam ediyor.
İşgalin başladığı 1967'den bu yana Harem-i Şerif'in dış kapılarında "güvenliği sağlama" gerekçesiyle bekleyen İsrail polisi, fanatik Yahudilerin Mescid-i Aksa'ya düzenlediği baskınlara göz yumuyor.
Son yıllarda giderek artan Mescid-i Aksa'ya yönelik baskınlar, İsrail'in Harem-i Şerif üzerindeki hakimiyetini artırma girişiminin bir parçası olarak değerlendiriliyor.
