Yalan söyleyen bir çocuğa nasıl davranmalı?

Çocuklarımızın yalan söylediğinden şüpheleniyorsak ne yapmalıyız? Yalan söyleyen bir çocuğa nasıl davranmalı? Soruları teknolojinin sınırsızlığı ve günümüz şartlarının daha hızlı akışı sebebiyle en çok sorulan sorulardan. 

Detaylara geçmeden evvel uzmanların uyarısı çocuğa incinmiş, ihanete uğramış veya meydan okunmuş hissetmekten doğan öfkeyle karşılık vermemeye çalışmaktır. Yalan söylemenin nedenini anlamaya çalışın. Çoğu zaman bu anlayış, çocuğunuzla, çocuğun dürüst olmasını sağlayacak şekilde konuşmanıza olanak tanıyacak ve bu da çocuğun yalan söyleme dürtüsünü ortadan kaldıracaktır. Çocuğunuzun yaptığı bazı kötülükleri kabul etmekten daha fazlasını gerektirmeyebilir.

Yalan söyleyen bir çocuğa nasıl davranmalı? 

Ne kadar zor görünse de dünyayı çocuğunuzun bakış açısından görmeye çalışın. Çocuğunuzun yanında olun. 

Affettiğinizi Gösterin

Siz çocukken nasıl bir çocuktunuz, hatırlayın. Bu, kurallarınızdan veya standartlarınızdan vazgeçmek anlamına gelmez; ancak herhangi bir ihlali her zaman cezalandırmak yerine anlamak anlamına gelir. Çocuğunuz büyüdükçe bu, aile olarak yaşadığınız kuralları tartışmaya veya müzakere etmeye istekli olmanız anlamına gelir.

Ebeveynler gerçeği öğrenmenin hiçbir yolu olmayan durumlarla karşılaştıklarında, ne tür bir hata riskini göze almak istedikleri konusunda bir seçim yapma hakkına sahiptirler. Eğer güvenirlerse ve çocuklarının sözüne kulak verirlerse, hatalı olmaları halinde sömürülme ve aldatılma riskiyle karşı karşıya kalırlar. Eğer şüpheci ve güvensizlerse, yanılıyorlarsa dürüst bir çocuğa inanmama riskiyle yüzleşirler ki bu durum bunun daha çok zarar vericidir. Bu durumda çocuğumuz artık bize güvenemez ve bu kayıp ciddi olabilir. Bunun çocukta yarattığı öfke, şüpheli ebeveynin kaçınmayı umduğu yalanları motive edebilir.

Anlayışlı Olun

Anlayışlı olmanız, bazen çocuğunuzun yaptıklarına kızmayacağınız anlamına da gelmez. Çocuklar bazen bizi hayal kırıklığına uğratan veya kızdıran şeyler yaparlar ve bunu bilmeleri önemlidir. Ancak bir çocuk başka bir çocuğa zarar vermek veya hırsızlık yapmak gibi uygunsuz bir şey yaptığında bile ebeveynlerin onaylamaması şefkatle karışabilir. Öz saygıya dönüş yoluna izin verilmeli ve aşağılanmadan her zaman kaçınılmalıdır. Uygunsuz bir eylemin ihbar edilmesi gerekir ama aynı zamanda affedilmesi de gerekir.

Güvendiğinizi Gösterin

Güven, yalan söylemekle birçok farklı şekilde iç içe geçmiştir. Yalan söyleyen çocuk ebeveynlerinin güvenine ihanet eder. Kendisine yalan söylenen ebeveyn, çocuğu affetmek ve güvenin yeniden tesis edilmesine izin vermek için mücadele etmelidir.

Güvensiz ebeveyn, dürüst çocuğun ebeveyninin adaletine ve bağlılığına olan inancını yok edebilir. Bazen çocukların bize güvenmedikleri için yalan söylediğini, rahatsız edilmeden veya cezalandırılmadan bize karşı dürüst olabileceklerinden emin olmadıklarını düşünmek yararlı olabilir

Anne-babalar neyin doğru olduğuna dair inançlarından vazgeçmemeli, aynı zamanda çocuklarına, onlara hakikat konusunda güvenilebileceklerini hissettirecek şekilde davranmalıdırlar. Ebeveynler çocuğun güveniyle başlar, ancak çocuk büyüdükçe bu güveni kazanmaya devam etmeleri gerekir.

Çocuklar yalan söylerken nelere dikkat edilmeli?

Zorlu duygularla baş etmek

Çocuğumuzun bize yalan söylediğini anladığımızda veya bundan şüphelendiğimizde ihanete uğramamak zordur. Sanki çocuğumuz bize düşman olmuş gibi görünüyor. Çocuğumuzun yalanı, ebeveyn olarak yapmamız gerektiğini düşündüğümüz şeyleri yapmamızı engelliyor. Ne olduğunu bilmiyorsak müdahale edemeyiz, koruyamayız, uyarıda bulunamayız, tavsiyede bulunamayız veya cezalandıramayız (eğer yapılması gereken buysa).

Belirsizliği kabul etmek

Çocuğumuzun yalanı, kimin sorumlu olduğu konusunda bir değişiklik olduğunu ileri sürüyor. Artık biz değiliz ya da tam olarak öyle değiliz. Her şeyi bilebildiğimiz veya bilmemiz gereken günler geride kaldı. Artık biraz belirsizlikle yaşamak zorundayız, artık çocuğumuzun güvenini veya güvenini kazanmalıyız. Çocuğumuz her zaman ya da genellikle yakalanmadan yalan söyleyebilecek yaşa ulaştığında, çocuğumuz ilk kez bizimle ne paylaşacağı konusunda bir seçim yapma şansına sahip olur.

Örnek olarak liderlik etmek

Çocuklarımızın bize yalan söyleyip söylememesi artık yakalanmaktan ne kadar korktuklarına bağlı değil. Bundan sıyrılabileceklerini öğrendiler. Doğruluk, en azından kısmen, ebeveyn olarak nasıl olduğumuza bağlıdır. Ne kadar anlayışlı ya da sabırsız, ne kadar güvenilir ya da şüpheci, ne kadar adil ya da sert davrandık. Kendi hayatımız ve kariyerimizle o kadar meşgulüz ya da dikkatsiz mi davrandık? Ne yaptıklarını, nasıl davrandıklarını önemsediğimizi biliyorlar mı? Çocuğumuz doğruluğun neden önemli olduğunu ne kadar öğrendi? Doğruluğu kendimiz ne kadar iyi gösterdik? Çocuklarımıza ahlaki değerleri öğretmek için ne kadar çaba harcadık?

Çocuğumuzun yalan söylediğini ve bundan neredeyse paçayı kurtaracağını keşfetmek, bizi kendi gücümüzü kaybetme durumuyla karşı karşıya bırakır. Artık istediğimiz tüm bilgilere sahip olacağımızdan emin olamayız. Hiçbir yetişkinin kimseyle böyle bir durumu yok ama biz çocuklarımızla bir süreliğine bunu yaşıyoruz. Bu bilgiye sahip olmalıyız, çocuklarımızın nasıl hissettiğini, ne istediklerini, neye ihtiyaç duyduklarını ve çok küçükken ne yapmayı planladıklarını bilmeliyiz, çünkü hayatta kalmaları tamamen bize bağlıdır. Ancak çocuk büyüdükçe artık onların merkezi, tek kaynağı, hayatta kalmalarının tek yolu değiliz.

Yalan söylemekle ilgili sorunlar

Ciddi konularda yalan söylemek, ebeveynlerin işlerini yapmasını zorlaştırdığı için sorun değildir. Yalan söylemek yakınlığı ve mahremiyeti aşındırır. Yalan güvensizliği doğurur, güvene ihanet eder. Yalan söylemek, aldatılan kişiye saygısızlık anlamına gelir. Sık sık yalan söyleyen biriyle yaşamak neredeyse imkansız hale gelebilir. 

Yalan söylemek genellikle diğer kötü davranışlara eşlik eder ve diğer kuralları çiğner. Yalan söylemek kronikleştiğinde çocukta ve ailede ciddi sorunların, rahatsızlıkların işareti olabilir. Sık sık yalan söylemek, önlem alınmazsa yetişkinlikte ciddi sorunlara yol açabilir.
 

Kaynak: Diyarbakır Söz