Oruç Ve Farzlarından Niyet
Bir ibadetin kabul değil, geçerli olup olmadığını anlamamız için, o ibadetin farzlarını ve bozma sebeplerini bilmemiz gerekir. İbadeti kabul veya red etme Allah'ın takdirindedir.
Bizim vazifemiz de ibadetin geçerli olması için, azami gayret sarf etmemiz ve kabulu içinde Allah'a yalvarmamız dır.
Yine bir ibadetin sevabının artması, makul olması, noksansız yapılması ve mükemmel olması içinde o ibadetin sünnet ve adabına özen göstermemiz gerekir.
Şimdi ifa ettiğimiz ibadetlerde yerine getirilmesi gerekenler;
1- Vacip; a- Farz, b- Vacip.
2- Mendup; a- Sünnet, b-Müstehap.
3- Mübah; a- caiz, b- Helal.
Bir de yapmamamız gerekenler;
1-Mekruh; a- tahrimen mekruh, b- Tenzihen mekruh.
2- Haram; a- Haram li-aynihi, b- Haram li-gayrihi.
Aslında yapılması ve yapılmaması gerekenler de, aslı ve ferii olarak da alt guruplara ayrılır.
Her birisi, başlı başına bir konu olacak genişlikte olan bu başlıklar, kısa ve genel olarak yukarıda yazdım, şimdi özele indirgeyerek, oruç ile alakalarını anlatayım.
Vacip; Hanifi mezhebi dışında, diğer mezheplerin çoğunluğuna göre, kesin bir delile ve kesin bir surette yapılması istenen dini yükümlülüktür ki Farz olarak da kabul edilir.Yapılmasında büyük sevap terkinde de büyük günah vardır.
Ancak Hanifi mezhebi; Bir fiilin yapılmasını kesin ve bağlayıcı olmakla beraber, delil katti yani kesin ise farz; zanni ise buna vacip demişlerdir.
Farz; kendi başına farz ve bir de, ibadetin yerine getirilmesi esnasındaki farz olarak iki kısma ayrılı.
Oruç tutmak asli bir farz, ancak oruç tutarken uyulması gereken farzlarda vardır. Nasıl ki aslı, farzları yerine getirmemekle günahkar olunur, bir farza bağlı farzları yerine getirmemekle de o ibadet geçersiz olur.
Oruç; farz olanı, ramazan ayında tutulması gereken oruç ile, kazaya kalmış ve kefaret olanlar anlaşılır. Nezir orucu ise hanefilerde vacip diğer mezheplerde o da farzdır.
Asli farz olan orucun farzları;
Müslüman olmak, ergenlik (baliğ olmak) akıllı olmak, gücü oruç tutacak güce sahip olmak ve seferi olmamak.
Hasta ( orucu tutacak güce sahip olmamak) ve yolcu olan kişiler dilerlerse oruç tutarlar ve ya sonradan kaza etmek şartıyla orucu tutmayabilirler.
Hastalık ve yolculuk konusu geniş olduğu için inşaAllah bir başka yazımda değineceğim.
Orucun sahih, yanı geçerli olmasının Farzları (şartları)
1- Niyet; Şafii ve Malikiler göre rükündür. İster farz, vacip veya nafile olsun her türlü oruca niyet farzdır.
Niyet; yapacağın ibadeti kalple tayin etmektir. Dil ile söylemek sünnettir. Örneğin kişi akşam namazından sonra veya seherde yarın oruç tutacağını biliyor ancak dil ile söylemeyi unutuyor. Böyle birisinin orucu geçerlidir.
Niyetin vakti; her türlü oruç için sabah vakti girmeden önce veya geceden niyet etmek en faziletli olanıdır.
Hanifiler'e göre ramazan orucu, nafile orucu ve vakti belirtilmemiş adak (nezr-i muayyen) oruçlarının niyet etme vakti, gün batımından başlayıp ertesi günün kuşluk vaktine hatta oğle namazı vaktinin girmesine az önceki vakte kadar devam eder. Öğle vakti girdikten sonra niyet edilmez.
Şafii lere göre ise ramazan orucu, kaza orucu, ve adak orucuna geceden niyetlenmek şarttır. Fakat nafile oruca zevalden önceye kadar niyetlenmek caizdir.
Niyet; Mesela "Yarınki günün orucunu tutmaya" niyet etse geçerlidir. Ancak mutlak değilde tayin etmesi daha Efdal dır. Mesela; "Yarınki ramazan orucunu tutmaya niyet ettim" demesi.
Mezheplerin çoğunluğuna göre ramazan orucu için her gün niyet etmek gerekir. Çünkü her günün orucu kendi başına bir ibadettir.
Malikilere göre ise ara vermeksizin peş peşe tutulması gereken oruçlarda en başta yapılacak tek niyet geçerlidir.
2- Orucu bozan şeylerden kaçınmak.
Fecirden ta güneş batımı yani akşam ezanına kadar; Yeme, içme, cinsi ilişkide bulunma ve kasden ağız dolusu kusma olarak sıralayabiliriz.
Oruçlu olduğunu unutarak yemek içmek ise orucu bozmaz.
Oruç tutarken bizler, Allah'ın rızasına uygun olmaya özen gösterecek ve beslenme, keyif alma kast ve arzusu içeren yeme, içme cinsi ilişkide bulunma konusunda uzak duracağız.
DUA VE SELAMLARA
