YOLCULUKTA NAMAZ
Bir çoğumuz değişik vasItalarla seyahat etmekteyiz, yolculuk edeceğimiz aracın kalite ve konforuna dikkat ederken, dini vecibelerimizi nasıl yerine getireceğimiz konusunda pek önem vermeyiz veya aklımıza gelmez.
Otobüs firmasını seçerken de namaz kılma konusunda yardımcı olup olmadıklarını, mola verdiklerinde namazımızı nasıl kılacağımızı bilmemiz ve öğrenmemiz lazım.
Geçenlerde Ankara'dan Diyarbakır'a geldiğimde Özlem Diyarbakır'la seyahat ettim, gerek akşam ve yatsı namazlarını cem etme ve de hele sabah namazı kılmak için durması çok güzeldi teşekkürler ederim.
Yolculukta namaz veya seferi namaz, dört rekatlı namazları iki rekaat olarak kılınması Kur'an, Sünnet ve İcma ile caizdir. Hanifi mezhebi dışında da Öğle ve ikindiyi, Akşam ve yatsıyı birleştirmek de caizdir.
Hanifi mezhebi her ne suretle olursa olsun uzun bir yolculuk, Cumhura (Şafii, Maliki, Hambeli) göre de mubah olan uzun bir yolculukta dört rekaatlı namazları kısaltması, Hanifilere göre Vacip ve Azimet, hambeliler göre mutlak Sünnet, Şafii ve hambelilere göre muhayyer, ister kısaltır isterse dört rekaat olarak kılabilir. Ancak Şafii mezhebinde yol 216 km. az olduğunda tam 216 dan fazla olduğunda kısaltmak daha efdaldır. (Şafii ilmihalı. H.G. 183)
Delili Kur'andan "Eğer kafirlerin sizi fitne vermesinden korkarsanız yeryüzünde sefere çıktığınız zaman namazları kısaltarak kılmanızda beis yoktur."
Yala b. Ümeyye, Hz. Ömer (ra) şöyel sormuştur: "Biz neden namazları kısaltarak kılıyoruz, halbuki güven içindeyiz."
Hz. Ömer(ra): "Bende aynı durumu Peygamber sallallahu aleyhi ve selleme sormuştum, bana şöyle buyurmuştu: Allah'ın size verdiği bir bağıştır. Allah'ın sadakasını kabul edin." (Müslim)
İbn. Ömer(ra) "Hz. Peygamber sallalahu aleyhi ve sellemee arkadaşlık ettim. O seferlerde iki rekaatten fazla kılmazdı. Hz. Ebubekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman da böyle yaparlardı." (buhari, Müslim)
KİŞİ NE ZAMAN SEFERİ SAYILIR VE NAMAZLARI NASIL KILAR?
Hanifi mezhebi:
Mutedil bölgelerde yılın en kısa günleri hesabı ile, deve veya yaya yürüyüşle üç gün ve üç gecelik yoldur. Yolculuk günlerinde sabahtan zevale(öğleye) kadar orta bir yürüyüş şart koşulur. Surat yapmak, araba, uçak ve benzeri araçlar şart değildir. Buda ortalama yirmi sat bir çeyrek veya 48 haşimi milidir.
Yolculuk, oturulan yerin yola çıkıldığı yöndeki evlerinden ayrıldıktan (meskün tüm evlerden, bağ ve tarlalar değil) ve en az üç günden fazla 15 günü aşmayacak bir yere gidilmesine niyet edildikten sonra başlar. Değişik beldelerde her birinde 15 günden az kalmaya niyet eder ve kalırsa misafir sayılır. Ancak vatanına dönerse misafirlik biter.
Dört rekaatlı namazlarını iki olarak kılmaları vacip ve azimettir. Hanefi mezhebinde namazları birleştirmezler, sadece arafatta oda öğle ve ikindi namazını cem edebilir.
Şafii mezhebi:
Namazları kısaltmak;
1-Namazları kısaltmak için uzun yolculuk ki Haşimi 48 mil veya iki konaklı, Mübah bir yolculuk olmak.
2-Yolculuğun başında belli bir yere kadar gitmeye niyet etmek, belde veya köyün surları varsa bu surları yoksa en son evleri veya binaları geçmekle, dört günden az kalmak, (Bazen işini kısa bir zamanda biteceğini düşünür ancak iş, gün be gün uzarsa 18 güne kadar misafir sayılır)
3-İftitah tekbirini aldığında kasır yaptığına niyet etmek ve bütün namazı boyunca seferi olmak. 216 km. den uzun yolculuklarda kısaltmak efdel az olursa tam kılmak efdaldır.
Namazları birleştirmek;
89 Km. lik Bir mesafaya meşru bir yolculuğa çıkan kimse namazların birleştirebilir. Öğle namazını geciktirip İkindi namazı ile Akşamı da yatsı vaktinde birleştirip tehir (Cem-i tehir) İkindiyi öğle vaktinden Yatsıyı da Akşam namazı ile kılabilir. (cem-i takdim)
Cem için;
1-Namazları birleştirmeye niyet etmek: Birinci namaza başlarken yapılır. Niyeti kalple belirlemek farz, dil ile söylemek sünnettir. Ezher görüşe göre namaz arasında hatta selamla birlikte niyet edilebilir.
2-Tertibe riayet etmek, bu da önce birinci vaktin namazını , sonra iknci vaktin namazını kılmak.
3- İki namazı peşpeşe kılmak aralarında uzun bir fasıla olmamak. Bu üç şart cem-i tehirde sahih görüşe göre vacip değildir.
4- İkinci namaz için iftitah tekbirini alıncaya kadar seferiliğin devam etmesi. veya cem-i tahirede ise ikinci namazı tamamlanıncaya kadar seferiliğin devam etmesi.
5- Birinci namazın vakti çıkmadan önce onu tehir etmek.
Sünnet namazları;
Öğle ve ikindi namazını birleştirince, Öğle namazından önceki sünneti daha önce kılar, tehirde edebilir. Eğer cem-i tehir yapmışsa iki namaz arasına sünnet kılabilir. Akşam ve yatsı sünetleri de böyledir. Tehirede iki namaz arasında sünnet kıla bilir, tekdimde kılamaz.
Evet dinimizde asl olunan rıza-i ilahidir, onu kazanmanın yolu da kitap ve sünnetle belirlenmiş müctehit alimleri de ilmihal kitaplarında bize anlatmışlardır.
Yolculuk esnasında ibadetlerimizi rahatlıkla yapabilmemiz için mezheplerin görüşüne önem vermeliyiz.
DUA VE SELAMLARLA
