4 Mayıs 1937 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından alınan Tunceli Harekatı kararı yüzbinlerce insanın hayatını etkileyen bir katliama dönüştü. Kararın ardından yürütülen askeri operasyonda, resmi verilere göre 16 bin, tanık ve anlatımlara göre 70 binin üzerine insan öldü, yüzbinlerce Dersimli zorunlu göçe tabi tutuldu, Batı ve İç Anadolu illerine sürgün edildi. 79 yıl önce yaşanan bu trajedi Tuncelilerin hafızasında canlılığını koruyor.
DERSİM ACI TARİHİ UNUTULMADI
Yıkılmış köyler, toplu mezarlar, ağıtlar, ölümler… 1937-1938’e dair anlatımlar hep canlı. Kimisi dedesini, kimisi akrabalarının tümünü yitirdi. Her ezgide, her hikayede, her anlatımda 86 yıl önce yaşanan katliamdan alıntılar var. Katledilen erkekler, süngülenen kadınlar, öksüz kalan çocuklar… Tuncelilerin acı tarihi yok olmadı, unutulmadı. Hopik, Holvori kayalıkları, Laç Deresi ve Munzur vadisi katliamın yaşandığı yerlerin başında geliyor. Dersimliler, her yıl katliamın yaşandığı yerlerde katledilenleri anıyor.
37-38’DE KATLEDİLENLER, KATLEDİLDİKLERİ YERDE ANILDI
1937-37’de katledilenler Tunceliler, Dersim Emek ve Demokrasi Platformu öncülüğünde düzenlenen etkinliklerle anıldı. Anma Yeşil Sol Parti Dersim milletvekili adayı Ayten Kordu, il ve ilçe örgütleri temsilcileri, Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenleri, Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) Eş Genel Başkanları Kadriye Doğan ve Musa Kulu, Alevi örgütleri temsilcileri, Pirler ve Dedelerin katılımı ile gerçekleşti. İnsanların katledildiği Çır Deresi’ne doğru yapılan yürüyüşün ardından katliamın yapıldığı yerde çıralar ve mumlar yakıldı. Ardından katliama tanık olanlar yaşadıklarını anlattı. Konuşmaların ardından katledilenlerin anısına Çır Deresine karanfil bırakıldı.
KATLİAM ASİMİLASYONLA DEVAM ETTİ
Ardından Dersim Seyit Rıza Meydanında kitlesel basın açıklaması yapıldı. Açıklamayı Emek ve Demokrasi Platformu adına Emek Partisi (EMEP) Tunceli İl Başkanı Ergin Tekin okudu. Konuşmasına “Dersim katliamını unutmadık unutturmayacağız!” sözleri ile başlayan Tekin, Dersim Katliamının cumhuriyet tarihinin yakın katliamlarından biri olduğunu hatırlattı. Aradan 86 yıl geçmesine rağmen yaşanan acıların hala unutulmadığını vurgulayan Tekin, “25 Aralık 1935’te hazırlanan Tunceli vilayetinin idaresi hakkındaki rapor ve ardından 4 Mayıs 1937’de askeri operasyona başlanmıştır. Bu karardan sonra başlayan askeri harekâtla on binlerce insan kadın, erkek, çocuk, yaşlı, demeden öldürülmüştür. Yine on binlerce insan sürgün edilmiş, toprağından edilmiştir. Kız çocukları evlatlık verilmiş, erkek çocukları da YİBO’larda asimilasyon politikasının araçları haline getirilmiştir” dedi.
'KATLİAM SÜRECİ OSMANLI’DAN BAŞLADI'
Dersim katliamının Osmanlı’dan başlayan süreçle birlikte değerlendirilmesi gerektiğini belirten Tekin, o tarihten bu güne kadar Dersim’in bir ‘çıbanbaşı’ olarak görüldüğünü söyledi. Bölgeye gönderilen müfettişlerin yazdığı raporlarda da Dersim’in ‘tedip ve tenkil’ yoluyla bastırılması vurgusunun yapıldığını hatırlatan Tekin, “Bugün de emperyalist ülkeler işgal etmek istedikleri, yok etmek istedikleri bölgelere dair raporlar hazırlıyor. Demokrasi, eşitlik ve özgürlük talebini kendi hegemonyasını ve çıkarlarını korumak üzere bir katliam vesilesi yapıyorlar. Sonuçta tarihsel bir savaş argümanıdır bu onlar için. Kimi yerlere demokrasi götüreceğiz diyerek katliamlar yapıyorlar bu raporlardan hareketle kimi yerlerde kimyasal silahlarla katliamlar yapıyorlar. Kimi yerlerde de başka şekilde…” dedi.
'ARŞİVLER AÇILMALI'
Tekin, konuşmasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2011 yılında sarf ettiği “Eğer devlet adına özür dilemek gerekiyorsa ve literatürde böyle bir şey varsa ben özür dilerim” sözlerini hatırlattı.
'RESMİ ÖZÜR DİLENSİN'
Her yıl olduğu gibi bu yıl da taleplerimizi bir kez daha ve inatla haykırıyoruz.
• Resmi Özür dilensin!
• Dersim 1937/38/39 sürecine dair bütün arşivlerin ve hakikatin tamamı kamuoyuyla paylaşılsın!
• Katledilenlerin yakınlarının onurlarını, itibarlarını ve haklarını iade eden resmî bir açıklama yapılsın!
• Kayıpların (çocuk-kadın-yaşlı) nerede oldukları araştırılsın, öldürülenlerin kimliklerinin tespiti için araştırma yapılsın!
• Katledilenlerin naaşları bulunsun, naaşlar tanımlansın yeniden defini için gerekli işlemler yapılsın!
• Dersim ismi ve eski yerleşim yeri isimleri iade edilsin!
• Seyit Rıza ve idam edilenlerin mezar yerleri ortaya çıkarılsın!
Kaynak: Diyarbakır Söz