KARACİĞER HİSTOLOJİSİ
Değerli okurlar birkaç ay önce karaciğer hastalıklarının
teşhisinde çok önemli bir yer tutan karaciğer biyopsisine ve olası yan
etkilerinden bahs etmiştim. Ancak son günlerde bu konu ile ilgili olarak
aldığım elektronik postalardan konuyu tekrar gündeme getirmem gerektiği
kanaatine vardım. Biyopsi veya halk arasında "Parça aldırma" olarak
bilinen bu işlemden önce karaciğerimizin görevlerini anlatmak isterim.
Karaciğer karnın sağ üst bölgesinde yer alan, vücudumuzun en büyük organıdır. Yaşam için gerekli olan birçok fonksiyona sahiptir. Karaciğer kan yoluyla aldığı besinleri işler. Yağ, protein ve şeker metabolizmasını düzenler, vücudun ihtiyacı olan su ve vitaminleri yapar. Ayrıca vücudun korunması için gerekli olan antikor yapımında da görev alır.
Karaciğer biyopsisi ne amaçla yapılır?
Karaciğer biyopsisi kronik viral hepatitin karaciğere yaptığı hasarın derecesin değerlendirmek için en iyi ve en duyarlı yöntemdir. Ayrıca hastaya uygulanan çeşitli tedavilerin etkinliğinin takibinde de yararlıdır. Sadece sarılıkların tanısında değil diğer alkolik karaciğer hastalığı, karaciğer yağlanması, primer biliyer siroz, hemakromatozis, Wilson Hastalığı gibi birçok karaciğer hastalığının tanısında oldukça değerli bir yöntemdir.
Biyopsi yapmadan önce kan sayımı kontrol edilmelidir. Kanama bozukluğu olan
hastalarda biyopsi yapmak sakıncalıdır. Batın ultrasonografisi ile kist ve
damar yumağı olmadığından emin olunmalıdır. Biyopsi öncesi son bir hafta
içerisinde aspirin, ibuprufen, naproksen, warfarin gibi analyezik, antienflamatuvar
ve kan pıhtılaşmasını engelleyici ilaçlar alınmamalıdır.
Lokal anestezik ilaçlara alerji olup olmadığı sorulmalıdır. Hastalara kanama
bozukluğu (hemofili gibi) olup olmadığı sorulmalıdır. Biyopsi yapılacak olan
kişiler doktoruna aldığı tüm ilaçlar konusunda bilgi vermelidir.
Biyopsiden yaklaşık 4 saat öncesine kadar hastalar bir şey yiyip, içmemelidir.
Biyopsi nasıl yapılır?
İşlem sırasında hastanın uyanık olması gerekir. Ankisiyetesi veya korkusu olan
hastalara biyopsi öncesi sakinleştirici ilaçlar doktor tarafından verilebilir.
Biyopsi yapılacak olan deri bölgesi antiseptik ile temizlenir. Sırt üstü yatan
hastada, iğnenin gireceği alana lokal anestezik ilaç enjekte edilir. Karaciğer
biyopsi iğnesinin kolay girmesini sağlamak için, karın derisi üzerinde küçük
bir kesi yapılabilir, ancak çoğunlukla buna da gerek yoktur. Karın derisi
üzerinden, karaciğere iğne ile girilerek bir parça karaciğer dokusu alınır. Bu
işlem birkaç saniye sürer. Biyopsi iğnesinin karaciğere girişi sırasında hafif
ağrı hissedilebilir. Karaciğerden alınan örnek tetkik için patolojiye
gönderilir.
Biyopsi sonrasında dikkat edilecek hususlar nelerdir?
Biyopsiden sonra hastaların en az 4 saat hastanede gözlenmesinde yarar vardır.
Hastalar biyopsi sonrası en az iki saat süreyle, sağ yanı üzerine yatarak,
istirahat ederler. Bu süre içerisinde hastaların tansiyon ve nabzı düzenli
olarak kontrol edilir. Hasta istirahat ederken, televizyon seyredebilir, kitap
okuyabilir veya refakatçileri ile konuşabilir.
Bu konuda deneyimli kişilerin yaptığı biyopsilerde risk son derece azdır. Buna
karşın biyopsi sırasında veya sonrasında bazı istenmeyen durumlar gelişebilir.
Görülen yan etkiler çoğunlukla; sağ omuz ağrısı, karın ağrısı ve bulantı
şeklindedir. Ciddi yan etkiler safra peritoniti ve kanama olup bunlar son
derece nadir görülmektedir.